Od czego tak naprawdę tyjemy? Od cukru czy tłuszczu?

Dieta i przyrost masy ciała to tematy, wokół których narosło wiele mitów. Jedni uważają, że to cukier odpowiada za tycie, inni obwiniają tłuszcz. W rzeczywistości proces przybierania na wadze jest bardziej złożony i zależy nie tylko od ilości spożywanych kalorii, ale także od jakości jedzenia i reakcji organizmu na różne składniki. Czy rzeczywiście to cukier lub tłuszcz są głównymi winowajcami nadwagi, czy może problem leży gdzie indziej? Sprawdźmy, co na ten temat podpowiada nauka.

Podstawowa zasada regulująca masę ciała sprowadza się do bilansu energetycznego – jeśli dostarczamy organizmowi więcej kalorii, niż spalamy, nadmiar zostaje zmagazynowany, głównie w postaci tkanki tłuszczowej. Nie ma znaczenia, czy nadwyżka pochodzi z cukru, tłuszczu czy białka – każdy makroskładnik może przyczynić się do przyrostu masy ciała, jeśli jego spożycie przekracza zapotrzebowanie organizmu.

Jednak nie wszystkie kalorie działają tak samo. Cukry proste powodują szybkie skoki poziomu glukozy we krwi i łatwo zwiększają apetyt, co następnie prowadzi do nadmiernego jedzenia. Z kolei tłuszcze dostarczają najwięcej kalorii na gram, ale dłużej zapewniają uczucie sytości. Kluczowe jest więc nie tylko to, ile kalorii spożywamy, ale także z jakich źródeł pochodzą i jak wpływają na metabolizm oraz kontrolę głodu.

Czytaj też: Czy można uzależnić się od jedzenia? Jakie produkty najbardziej uzależniają?

Cukier, zwłaszcza w postaci cukrów prostych, przyczynia się do przybierania na wadze głównie przez swój wpływ na poziom glukozy i insuliny we krwi. Szybkie wchłanianie cukru prowadzi do gwałtownego wzrostu poziomu glukozy, a następnie równie szybkiego spadku, co zwykle powoduje uczucie głodu i skłonność do podjadania. Nadmiar cukru, którego organizm nie zużyje na bieżące potrzeby energetyczne, jest przekształcany w tkankę tłuszczową i magazynowany.

Dodatkowo produkty bogate w cukier, takie jak słodzone napoje, słodycze czy przetworzona żywność, mają często niską wartość odżywczą i nie zapewniają długotrwałego uczucia sytości. Spożywanie ich w nadmiarze prowadzi do nadwyżki kalorycznej i odkładania tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha. Dlatego ograniczenie cukru w diecie jest jednym z kluczowych kroków w kontroli masy ciała.

Czytaj też: Dodatkowa emerytura dla kobiet. Mało kto o tym wie

Tłuszcz od lat kojarzony jest z przyrostem masy ciała, jednak jego rola w diecie jest bardziej skomplikowana. Choć jest najbardziej kalorycznym makroskładnikiem (9 kcal na gram), to nie każdy tłuszcz działa na organizm tak samo. Zdrowe tłuszcze, obecne w oliwie z oliwek, awokado, orzechach czy tłustych rybach, są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspierają gospodarkę hormonalną, pracę mózgu i pomagają wchłaniać witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K).

Problem pojawia się, gdy w diecie dominuje nadmiar tłuszczów nasyconych i trans, obecnych w fast foodach, smażonych potrawach czy wysoko przetworzonej żywności. Takie tłuszcze prowadzą do stanów zapalnych, insulinooporności i zwiększonego odkładania tkanki tłuszczowej. Kluczem jest więc jakość tłuszczów i ich odpowiednia ilość – zdrowe tłuszcze są przyjacielem, który wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała, podczas gdy nadmiar niezdrowych tłuszczów może przyczyniać się do tycia i problemów metabolicznych.

Cukier i tłuszcz wpływają na metabolizm w zupełnie inny sposób, a to powoduje, że ich rola w przybieraniu na wadze jest bardziej złożona. Cukier, zwłaszcza w postaci rafinowanej, szybko podnosi poziom glukozy we krwi, co powoduje gwałtowny wyrzut insuliny. Jeśli nadmiar cukru nie zostanie wykorzystany na bieżące potrzeby energetyczne, organizm przekształca go w tłuszcz i magazynuje w tkance tłuszczowej. Dodatkowo częste spożycie cukru łatwo prowadzi do insulinooporności, zwiększonego apetytu i zaburzeń metabolizmu.

Tłuszcz natomiast trawi się wolniej i nie powoduje gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi. Zdrowe tłuszcze wspierają uczucie sytości i stabilizują poziom energii. Jednak ich nadmiar, zwłaszcza w połączeniu z nadwyżką kaloryczną, również prowadzi do odkładania się tkanki tłuszczowej. Kluczowe jest więc zachowanie równowagi – zarówno nadmiar cukru, jak i tłuszczu negatywnie wpływa na metabolizm i przekłada się na przybieranie na wadze.

Zarówno cukier, jak i tłuszcz mogą prowadzić do przyrostu masy ciała, ale w praktyce to nadmiar cukru głównie powoduje problemy metaboliczne. Jego szybkie wchłanianie i wpływ na poziom insuliny przyczynia się do tego, że organizm chętniej magazynuje energię w postaci tłuszczu. Dodatkowo cukier nie syci tak skutecznie jak tłuszcze czy białko, co łatwo prowadzi do kolejnego spożycia kalorii.

Tłuszcz, choć jest kaloryczny, nie powoduje nagłych skoków cukru we krwi i sprzyja dłuższemu uczuciu sytości. Kluczowe jest jednak, jakiego rodzaju tłuszcze spożywamy – zdrowe tłuszcze, takie jak te zawarte w oliwie z oliwek, orzechach czy awokado, mają pozytywny wpływ na organizm, podczas gdy tłuszcze trans i nadmiar tłuszczów nasyconych zwiększają ryzyko chorób metabolicznych.

Największym zagrożeniem jest połączenie cukru i niezdrowych tłuszczów w wysoko przetworzonych produktach, takich jak słodycze, fast food czy przekąski. To właśnie ta kombinacja prowadzi do największych problemów zdrowotnych i przyczynia się do otyłości.

Czytaj też: Inwazyjny gatunek w Krakowie. Stwarza poważne zagrożenie

Bilans kaloryczny decyduje o masie ciała – nadmiar kalorii prowadzi do tycia, a deficyt do chudnięcia. Warto ograniczyć cukry proste i przetworzone tłuszcze, które nic nie wnoszą, a postawić na białko, błonnik i zdrowe tłuszcze. Regularna aktywność fizyczna, sen i redukcja stresu wspierają metabolizm. Kluczowe jest zachowanie umiaru i wybór wartościowych produktów zamiast słabej jakości kalorii.

Przyrost masy ciała wynika z nadmiaru kalorii, a nie konkretnego składnika. Cukier zwiększa apetyt przez skoki glukozy, a nadmiar tłuszczu dostarcza niekontrolowanie dużo kalorii, więc tak naprawdę połączenie tych dwóch makroskładników przyczynia się do tycia, ponieważ dzięki temu bardzo łatwo przekroczyć swoje zapotrzebowanie kaloryczne. Kluczowe jest utrzymanie bilansu kalorycznego i wybór pełnowartościowych produktów bogatych w białko, błonnik i zdrowe tłuszcze. Świadome odżywianie to najlepszy sposób na kontrolę wagi.