Słynna roślina z PRL-u. Ostrzegają przed nią Lasy Państwowe

Starzec jakubek (Jacobaea vulgaris) to niepozorna bylina z rodziny astrowatych, którą łatwo spotkać na łąkach, przydrożach, w rowach czy na brzegach pól i lasów. Kwitnie od czerwca do września, a pełnię kwitnienia osiąga w okolicach 25 lipca – w dniu św. Jakuba, od którego ponoć wziął swoją nazwę.

Osiąga zwykle 40–60 cm wysokości, choć może dorastać nawet do 120 cm. Żółte, drobne kwiaty zebrane są w luźne podbaldachy, przez co łatwo pomylić go z innymi popularnymi ziołami.

Dlaczego więc roślina, niegdyś ceniona w ludowej medycynie, dziś budzi grozę? Jak tłumaczą przyrodnicy, reputację starca pogrzebało odkrycie, że cała rodzina tych roślin zawiera alkaloidy pirolizydynowe. Substancje te są mutagenne, rakotwórcze i toksyczne dla wątroby. W przypadku Jacobaea vulgaris stężenie alkaloidów jest wyjątkowo wysokie, co czyni go szczególnie groźnym zarówno dla ludzi, jak i zwierząt.

Liście i kwiaty starca jakubka zawierają m.in. 0,2 proc. alkaloidów w suchej masie, do 2,5 proc. olejku eterycznego oraz flawonoidy, takie jak rutyna. Choć podobne związki występują także w innych roślinach – np. w podbiale, żywokoście czy lepiężniku – w starcu ich koncentracja jest dużo większa.

Obecnie dopuszcza się jedynie krótkotrwałe kuracje tą rośliną, i to wyłącznie pod kontrolą specjalisty. Bezwzględnie nie mogą po nią sięgać kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.

Starzec jest też szczególnie niebezpieczny dla zwierząt. U koni i kuców toksyny kumulują się w organizmie, powoli uszkadzając wątrobę i układ nerwowy, co prowadzi do śmierci. U psów i kotów nawet niewielka dawka może okazać się śmiertelna. Co istotne, roślina jest trująca nie tylko na świeżo, ale również w postaci zwiędłej czy wysuszonej, co dodatkowo zwiększa ryzyko.

Dziś starzec jakubek traktowany jest przez przyrodników i lekarzy jako roślina wysoce szkodliwa i niezalecana do użytku domowego. To przykład, jak tradycyjne metody leczenia – choć powszechnie stosowane w PRL-u – zostały zweryfikowane przez współczesną naukę.

Źródło: Lasy Państwowe, ekoetos.pl