Łatwo pomylić z chorobą reumatyczną. Objawy, jakich nie wolno ignorować
Ból w stawach, ścięgnach lub kościach, a także towarzyszące mu stany zapalne, które nie reagują na standardowe metody leczenia, powinny stanowić znak ostrzegawczy zarówno dla lekarzy, jak i pacjentów. Występowanie tych objawów może sugerować rozwój poważniejszych schorzeń takich jak nowotwory.
Zespoły przednowotworowe mogą naśladować objawy chorób reumatycznych
Niestety, zdarza się, że lekarze specjalizujący się w reumatologii, leczą pacjentów zmagających się z objawami przypominającymi choroby reumatyczne, podczas gdy w rzeczywistości mogą cierpieć na nierozpoznaną chorobę nowotworową, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla jego życia.
Zespoły przednowotworowe mogą naśladować objawy chorób reumatycznych
Niektóre nowotwory mogą dawać objawy, które są bardzo podobne do tych, które występują w chorobach reumatycznych. To może prowadzić do pomyłek w diagnozowaniu. Czasami choroby reumatyczne mogą być wywołane przez nowotwór. W takich przypadkach mówimy o tzw. zespołach paranowotworowych, które mogą występować przed rozpoznaniem nowotworu lub podczas jego diagnozowania.
- Zdarza się, że choroba nowotworowa może maskować chorobę reumatyczną. Wiele objawów wskazuje na to, że mamy do czynienia, np. z zapaleniem skórno-mięśniowym, pacjent odczuwa osłabienie mięśni proksymalnych obręczy barkowej i miednicznej, pojawia się też rumień heliotropowy (rumień wokół oczu), objaw kabury, szala. Rozpoczynamy diagnostykę w kierunku choroby reumatycznej, a okazuje się, że pacjent ma raka płuc. Mówimy wówczas o zespole paranowotworowym, czyli sytuacji, w której występujące objawy dotyczą narządów lub układów niezajętych bezpośrednio przez nowotwór, a przy okazji sugerują nam obecność innej jednostki chorobowej – wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie Bartosz Fiałek, reumatolog i popularyzator wiedzy medycznej.
Po wyleczeniu nowotworu objawy te mogą całkowicie zniknąć, co nie jest typowe dla chorób reumatycznych. Dr n. med. Katarzyna Muras-Szwedziak podkreśla, jak ważna jest wiedza na temat reumatologicznych zespołów paranowotworowych, ponieważ może ona uratować życie pacjenta.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Najczęściej ignorowane objawy raka
Jak specjaliści odróżniają chorobę reumatyczną od zespołu paranowotworowego?
- Nie da się odróżnić określonej choroby reumatycznej od zespołu paranowotworowego z objawami charakterystycznymi dla danej choroby reumatycznej, bez właściwej diagnostyki. Musi być ona szeroka, czyli charakterystyczna dla danej choroby, ale z uwzględnieniem chorób nowotworowych. Są bowiem choroby reumatyczne, w przebiegu których notujemy zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworu. W przypadku takich stanów klinicznych lekarzowi zawsze powinna zapalić się czerwona lampka, ponieważ odpowiednie postępowanie może pacjentowi uratować życie – dodaje reumatolog.
Choroby reumatologiczne, które zwiększają ryzyko nowotworu
Ekspert w dziedzinie reumatologii wyjaśnia, które choroby reumatologiczne mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu. Wśród nich znajduje się polimialgia reumatyczna, choroba zapalna należąca do grupy tzw. układowych chorób tkanki łącznej.
- Główne objawy polimialgia reumatyczna to ból oraz sztywność mięśni obręczy barkowej, miednicznej oraz karku. Schorzenie stosunkowo często współistnieje z nowotworem, u pacjenta występują wtedy zarówno objawy nowotworowe, jak i choroby reumatycznej - mówi reumatolog.
Innymi chorobami reumatologicznymi, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu, są zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe. Cechą charakterystyczną zapalenia wielomięśniowego to postępujące osłabienie proksymalnych mięśni kończyn. Natomiast w zapaleniu skórno-mięśniowym do objawów mięśniowych dołączają symptomy skórne.
Dr Fiałek podkreśla, że w porównaniu do ogólnej populacji ryzyko wystąpienia pewnych rodzajów nowotworów złośliwych jest dwa razy wyższe w przypadku zapalenia wielomięśniowego, a aż sześciokrotnie wyższe w przypadku zapalenia skórno-mięśniowego.
Reumatolog opowiada o swoim doświadczeniu z pacjentem, u którego podejrzewał zapalenie wielomięśniowe.
- Występowały u niego zarówno postępujące osłabienie proksymalnych mięśni kończyn górnych i dolnych, jak i podwyższone parametry uszkodzenia mięśni. Zmagał się też z suchym kaszlem. W trakcie diagnostyki nie uwidoczniono cech zapalenia mięśni w rezonansie magnetycznym ani zapalnego obrazu w badaniu elektromiograficznym, a w tomografii komputerowej klatki piersiowej uwidoczniono guza, który okazał się rakiem płuca. Objawy były więc wywołane chorobą nowotworową, a nie zapaleniem wielomięśniowym – wskazuje lekarz.
Reumatolog zwraca uwagę na znaczenie badań obrazowych w diagnostyce nowotworów. Wśród nich wymienia klasyczne metody rentgenowskie, ultrasonografię, tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny.
- Jeśli u pacjenta nie notujemy obecności specyficznych przeciwciał reumatycznych, badania obrazowe nie przedstawiają charakterystycznych dla chorób reumatycznych zmian, nie spełniamy kryteriów klasyfikacyjnych ani rozpoznania żadnych z chorób reumatycznych, a uwidaczniany jest np. guz płuca, to wówczas orientujemy się, że jest to człowiek chory na raka płuca, który daje objawy określonej jednostki reumatologicznej – tłumaczy.
Objawy, których nie wolno ignorować
Dr Fiałek wskazuje, że wczesne wykrycie zespołu paranowotworowego może uratować życie pacjenta. By go rozpoznać, warto skupić się na objawach niespecyficznych, które pojawiają się zazwyczaj w początkowej fazie schorzenia nowotworowego.
- Na wczesnym etapie choroby nowotworowej często nie obserwujemy charakterystycznych objawów, może pojawić się np. gorączka o nieznanym pochodzeniu, nocne poty, niezamierzona utrata masy ciała, czyli objawy, które występują także w szeregu innych schorzeń. Swego czasu przyjmowałem pacjentkę, która zgłosiła się z powodu podejrzenia zaburzeń mineralizacji kości. Zwróciłem uwagę, że ma palce pałeczkowate. Odesłałem ją na diagnostykę w oddziale chorób wewnętrznych, gdzie rozpoznano nowotwór płuca. Palce pałeczkowate mogą być objawem wielu chorób, w tym raka płuca – wyjaśnia dr Fiałek.
Oprócz reumatoidalnego zespołu paranowotworowego wyróżnia się także paranowotworowe zespoły hormonalne, neurologiczne oraz hematologiczne. Dr Fiałek podkreśla, że świadomość, że niejasny obraz kliniczny może być maską choroby nowotworowej, jest istotna dla zachowania tzw. czujności onkologicznej, wczesnej diagnostyki oraz poprawy rokowań.
- Na szczęście nie jest to bardzo częste zjawisko, aby nowotwór maskował inny zespół chorobowy, choć nie jest też na tyle rzadkie, aby traktować go jak kazuistykę. Zwyczajnie nie można o nich zapominać. Wiele zależy od charakteru objawów czy stanu klinicznego pacjenta – dodaje ekspert.
