Amerykański sen w sercu Polski. "4th of July", czyli jak Polacy odgrywają życie w USA

Larp, czyli live action role-playing, to forma gry, która balansuje pomiędzy teatrem improwizowanym a interaktywną opowieścią. Uczestnicy wcielają się w fikcyjne postaci i przez kilka godzin lub nawet dni odgrywają ich życie. Nie ma tu sztywnego scenariusza - historia rozwija się dynamicznie, dzięki decyzjom graczy, a organizatorzy mogą dodawać do niej dodatkowe wątki, postacie tła czy niespodziewane wydarzenia. Kluczowa zasada jest jedna: każda postać to protagonista własnej opowieści.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich projektów tego typu jest gra "4th of July". To dramat obyczajowy osadzony w realiach amerykańskiego trailer parku. Rozgrywka toczy się w fikcyjnym Pristine Park w stanie Ohio, w roku 2019.

To mikroświat, w którym 67 graczy, wyłącznie pełnoletnich, wciela się w bohaterów zmagających się z codziennymi problemami - niespełnionym "american dream", poszukiwaniem swojego miejsca w społeczności czy ceną, jaką trzeba zapłacić za marzenia.

Organizatorzy podkreślają, że nie jest to groteskowa komedia w stylu Chłopaków z baraków. "4th of July" to realistyczny dramat typu slice-of-life. Zamiast karykaturalnych postaci, gracze spotkają się tu z wiarygodnymi bohaterami, którzy chcą miłości, pieniędzy, uznania czy bezpieczeństwa - a każda z tych aspiracji wiąże się z wyrzeczeniami.

Ja również miałam przyjemność spróbować swoich sił jako jeden z uczestników podczas czerwcowej, polskiej odsłony gry. Wcieliłam się wtedy w Monę Fowler-Jones, samotną matkę dorastającej nastolatki, która po cichu tęskni za swoim dawnym, luksusowym życie. Z okazji święta 4 lipca gościłam w swojej przyczepie również moją siostrę, by wspólnie odkryć, jak wiele rzeczy nas łączy, a jeszcze więcej dzieli. Nie był to mój pierwszy larp, jednak z pewnością inny niż wszystkie. Czym się różnił? Z pewnością był jednym z najbardziej emocjonalnych i realistycznych.

W programie larpa znajdziemy między innymi konkursy w rodzaju "Miss 4th of July", pieczenie szarlotki, mecz bokserski, pokaz fajerwerków czy sesję strzelecką. Wszystkie te wydarzenia wpływają na fabułę, a od uczestników wymagają poważnego i zaangażowanego odgrywania ról. Przed grą odbywają się warsztaty, na których nie tylko przygotowujemy się do odgrywania roli, ale również dowiadujemy się, jak radzić sobie z emocjami, bo te, pomimo że to tylko zabawa, są zawsze prawdziwe.

Za projektem stoi silny zespół twórców, którzy dobrze znani są larpowej społeczności w Polsce. Design przygotowali: Bartosz Bruski, Paweł Jasiński, Ewa Żygadło, Anna Kowalska, Jakub Krassowski i Meg Pomorska. Duży zespół pisarski zadbał o karty postaci, wśród nich m.in. Marta Dąbrowska, Agnieszka Hawryluk-Boruta, Paweł Jurgiel i Aleksandra Kiebasz-Chmielewska.

Larp "4th of July" odbywa się w Iłkach koło Tomaszowa Mazowieckiego, nad Zalewem Sulejowskim. Koszt udziału to około 1200 zł. Gracze mają do dyspozycji aż 18 domków letniskowych i holenderskich, które stają się pełnoprawnymi przestrzeniami życia bohaterów. Można w nich spać, gotować i przeżywać codzienność.

Chociaż na cześć larpów bilety można po prostu kupić, to ze względu na duże zainteresowanie grą "4th of July" to organizatorzy decydują, kto zostanie zaproszony do zabawy. Na czerwcowej odsłonie w roku 2025, po zapoznaniu się z dostępnymi w grze rolami, gracze wskazywali, w które z postaci chciałyby się wcielić. Organizatorzy na podstawie ich zgłoszeń przydzielili rolę, a następnie można było dokonać płatności za bilet - w całości lub kilku ratach.

Pierwsza edycja projektu miała miejsce w 2021 roku, a od tego czasu odbyły się już cztery edycje polskojęzyczne i jedna międzynarodowa. Ostatnia odsłona, druga w języku angielskim odbyła się w dniach 11-14 września 2025 roku. Na ten moment organizatorzy nie ogłosili kolejnej edycji gry na rok 2026.

Za organizacją stoi LarpVenture, polskie non-profitowe studio larpowe, które od 2023 roku tworzy projekty w oparciu o wysoką jakość fabuły, designu i produkcji. W portfolio mają także gry realizowane na oficjalnej licencji CD PROJEKT RED - twórców "Wiedźmina".

Polska od lat należy do europejskiej czołówki, jeśli chodzi o rozwój sceny larpowej. Corocznie odbywają się tu setki gier - od kameralnych spotkań w szkołach czy klubach fantastyki, po kilkudniowe wydarzenia angażujące dziesiątki graczy z kraju i zagranicy. Polscy organizatorzy zdobyli renomę na świecie dzięki takim projektom jak College of Wizardry (larp w klimacie szkoły magii, organizowany na zamku w Książu), The Witcher School ( tworzony kilka lat temu przez 5 Żywiołów na licencji CD PROJEKT RED) czy właśnie 4th of July.

Szacuje się, że w Polsce w larpy gra kilkanaście tysięcy osób - od studentów i fanów fantastyki, po profesjonalistów, którzy traktują je jako formę artystycznej ekspresji, treningu społecznego czy po prostu hobby.

Choć larpy mogą trwać od kilku godzin do kilku dni, przygotowania do nich zaczynają się znacznie wcześniej, często nawet na kilka miesięcy przed wydarzeniem. Organizatorzy spędzają tygodnie na opracowywaniu fabuły, tworzeniu kart postaci, projektowaniu scenografii i planowaniu wydarzeń, które wciągną uczestników w świat gry.

Ceny larpów w Polsce są zróżnicowane. Najprostsze, jednodniowe wydarzenia mogą kosztować zaledwie kilkanaście złotych. Z drugiej strony, profesjonalne, kilkudniowe larpy z rozbudowaną scenografią, realistycznymi rekwizytami i cateringiem dla graczy potrafią sięgać już kilku tysięcy.

Ceny zależą nie tylko od długości i skali wydarzenia, ale także od poziomu immersji – wliczając w to stroje, akcesoria, wynajem domków czy zamków, atrakcje specjalne i dodatkowe aktywności. Dla wielu uczestników wysoka cena jest uzasadniona unikalnym doświadczeniem, pełnym interakcji, dramatyzmu i artystycznego zaangażowania.

Większość larpów w Polsce powstaje dzięki pracy w czasie wolnym stowarzyszeń i osób prywatnych. To przedsięwzięcia non-profit, w których organizatorzy stawiają na jakość fabuły i doświadczenie graczy, a nie na zysk. Wiele gier nie posiada tradycyjnych biletów – uczestnictwo odbywa się na zasadzie składki lub dobrowolnego wsparcia. W przypadku takich projektów to organizatorzy decydują jaką rolę otrzymają uczestnicy.

Równie czasochłonne jest przygotowanie graczy. Wiele osób samodzielnie szyje lub zamawia u profesjonalnych twórców stroje i akcesoria, które mają wyglądać realistycznie i pasować do odgrywanej postaci. Koszty mogą być znaczne, od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych, w zależności od złożoności kostiumu, jakości materiałów i rekwizytów. Dla wielu graczy to jednak część przyjemności. Proces tworzenia stroju i rekwizytów jest integralną częścią doświadczenia i pozwala lepiej wejść w rolę bohatera.

Nie bez znaczenia jest też przygotowanie psychiczne. Gracze muszą przemyśleć motywacje swojej postaci, możliwe konflikty i relacje z innymi uczestnikami, aby odgrywanie było spójne i realistyczne. To sprawia, że larpy są nie tylko formą rozrywki, lecz także wymagającym i wciągającym doświadczeniem artystycznym.

Anna Kurek, dziennikarka o2