Wysoka wrażliwość - co to jest? Kim są osoby wysoko wrażliwe?

Wysoka wrażliwość - co to takiego?

Osoba o wysokiej wrażliwości (ang. HSP-highly sensitive person) to pojęcie wprowadzone przez amerykańską psycholog kliniczną Elaine Aron. Jej zdaniem u podstaw wysokiej wrażliwości leży wcześniej wspomniana skłonność do głębszego przetwarzania wszelkich napływających z zewnątrz informacji. Zdaniem badaczki WWO charakteryzują 4 poniższe aspekty:

1. Głębokie przetwarzanie informacji
2. Łatwość ulegania przestymulowaniu
3. Reaktywność emocjonalna i empatia
4. Wrażliwość na subtelne bodźce. 

Czy wysoka wrażliwość to choroba? Wysoka wrażliwość nie jest ani chorobą, ani zaburzeniem psychicznym. Jest to niejako cecha osobowości definiująca pewną grupę osób, nazywanych mianem WWO.

Czytaj też: Dieta ketogeniczna - na czym polega?

Kim są osoby wysoko wrażliwe?

Jakie są cechy osoby wysoko wrażliwej? WWO przede wszystkim mają tendencję do nadmiernego rozmyślania, analizowania szczegółów i głębokiego zastanawiania się nad sytuacjami z przeszłości. Są bardziej spostrzegawczy, rejestrują niuanse, które umykają innym osobom. Silniej słyszą dźwięki, intensywnie odczuwają zapachy, są bardziej wrażliwi na sztukę. 

Niestety powoduje to, że WWO mają skłonność do szybkiego przestymulowania bodźcami z zewnątrz, co prowadzi je do wyczerpania. Osoby wysoko wrażliwe mają tendencję do współodczuwania. Emocje i problemy innych odczuwają tak mocno, jak swoje własne. Szybko przejmują negatywne emocje innych, co niesie za sobą negatywne konsekwencje dla ich samopoczucia. Częściej niż inni potrzebują spokoju i odpoczynku w samotności, aby powrócić do równowagi. 

WWO nie lubią zmian i bycia w centrum uwagi. Nie potrafią poradzić sobie z dużą ilością bodźców, które wywołują w nich stres i frustrację. Starają się unikać konfliktów i częściej łagodzą zaistniałe spory. WWO często nazywani są introwertykami. 

Czytaj też: Ulga na dziecko - czym jest i komu przysługuje?

Jak rozpoznać czy jest się osobą wysoko wrażliwą?

Aby sprawdzić, czy należysz do osób wysoko wrażliwych możesz wykorzystać do tego Skalę Osoby Bardzo Wrażliwej opracowaną przez Elaine Aron i jej męża. Wystarczy ocenić każdą z poniższych pozycji od 1 (wcale) do 7 (zdecydowanie tak):

1. Czy łatwo przytłaczają Cię silne bodźce sensoryczne?
2. Czy jesteś wyczulony na subtelności w swoim otoczeniu?
3. Masz wrażenie, że nastroje innych ludzi wpływają na Ciebie?
4. Czy jesteś bardziej niż inni wrażliwy na ból?
5. Czy odczuwasz czasem potrzebę wycofania się do miejsca, w którym możesz mieć trochę prywatności i uwolnić się od stymulacji?
6. Jesteś szczególnie wrażliwy na działanie kofeiny?
7. Czy łatwo Cię przytłaczają takie rzeczy jak jasne światła, mocne zapachy, lub nagłe dźwięki?
8. Prowadzisz bogate, złożone życie wewnętrzne?
9. Przeszkadzają Ci głośne dźwięki?
10. Czy głęboko porusza Cię muzyka lub inna forma sztuki?
11. Czy masz czasem tak zszargane nerwy, że po prostu musisz się "wyłączyć"?
12. Jesteś sumienny?
13. Łatwo Cię wystraszyć?
14. Czy denerwujesz się, gdy masz dużo do zrobienia w krótkim czasie?
15. Kiedy ludzie czują się niekomfortowo w jakiejś przestrzeni, czy zazwyczaj wiesz, co zrobić, aby było wygodniej (np. zmiana oświetlenia lub miejsca siedzenia)?
16. Czy denerwujesz się, gdy ludzie próbują zmusić Cię do zrobienia zbyt wielu rzeczy naraz?
17. Starasz się unikać błędów lub zapominania o rzeczach?
18. Czy starasz się unikać brutalnych filmów i programów?
19. Czy czujesz się nieprzyjemnie pobudzony, gdy wokół ciebie dużo się dzieje?
20. Bycie głodnym wywołuje w Tobie silną reakcję, zaburzając koncentrację lub nastrój?
21. Czy zmiany w Twoim życiu mają na Ciebie silny wpływ?
22. Czy dostrzegasz i lubisz delikatne zapachy, smaki, dźwięki?
23. Czujesz się nieprzyjemnie, gdy dzieje się zbyt dużo na raz?
24. Czy starasz się unikać przykrych lub przytłaczających sytuacji?
25. Czy przeszkadzają Ci intensywne bodźce, takie jak głośne dźwięki?
26. Kiedy musisz rywalizować lub być obserwowanym podczas wykonywania zadania, czy stajesz się tak zdenerwowany, że radzisz sobie gorzej?
27. Czy kiedy byłeś dzieckiem, dorośli postrzegali Cię jako osobę nieśmiałą?

Jak funkcjonuje osoba wysoko wrażliwa?

Osoby wysoko wrażliwe częściej niż inni potrzebują samotnej przestrzeni, aby móc się wycofać i przywrócić równowagę, gdy ulegną przestymulowaniu. Cechuje je również chęć nawiązywania bliskich i głębokich relacji z innymi. WWO wkładają wiele wysiłku w pielęgnowanie związku z drugą osobą. Powierzchowne relacje ich nie interesują. Osoby wysoko wrażliwe bardzo mocno angażują się emocjonalnie w związek. Kochają intensywnie, jednak często idealizują swojego partnera, co może prowadzić je do rozczarowania. Ponadto WWO są wrażliwe na krytykę i cierpienie.

Jak WWO funkcjonują w pracy? Osoby wysoko wrażliwe przede wszystkim nie potrafią pracować pod presją czasu. Odczuwają wtedy silny stres, co sprawia, że nie są produktywne. Najchętniej pracują w samotności, we własnym tempie. Nie potrafią podejmować szybkich decyzji z racji tego, że muszą wszystko dokładnie przeanalizować. Osoby WWO nie lubią przebywać w centrum uwagi, mają trudności z wykonywaniem kilku zadań naraz, a zbyt duża liczba obowiązków może ich doprowadzić do przestymulowania.

Czytaj też: Bezsenność - przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Jeżeli praca, którą wykonują, nie jest zgodna z ich wartościami życiowymi, mogą czuć się przemęczeni i znudzeni. Zdaniem Elaine Aron przestymulowanie, brak medytacji i brak regulowania godzin pracy przez WWO może skutkować poczuciem frustracji w życiu zawodowym. 

Jak radzić sobie z wysoką wrażliwością?

Tak, jak zostało wspomniane, wysoka wrażliwość nie jest chorobą ani zaburzeniem psychicznym, niemniej jednak w niektórych przypadkach może ona utrudniać codzienne funkcjonowanie. Osoby wysoko wrażliwe powinny w pierwszej kolejności zaakceptować to, jakie są i w jaki sposób funkcjonują. Ogromną rolę odgrywa zadbanie o własne potrzeby i znalezienie skutecznego sposobu na wyciszenie się. Może być to np. joga, medytacja, ćwiczenia fizyczne.

Czytaj też: Tanie wakacje w Europie. Jakie krajach są tańsze od Polski?

W miarę możliwości WWO powinny również unikać intensywnego środowiska, które mogłoby je przestymulować, co prowadziłoby ich układ nerwowy do wyczerpania. W życiu osoby wysoko wrażliwej duże znaczenie ma także wsparcie bliskich osób, którzy rozumieją, jak funkcjonuje osoba wysoka wrażliwa i jednocześnie akceptują jej zachowanie, dając jej przestrzeń, jakiej potrzebuje. 

Czytaj też: Skuteczne sposoby na relaks. Dlaczego odpoczynek jest tak ważny?