75. rocznica pogromu Żydów w Jedwabnem

1 / 8Krwawa rocznica

Dokładnie 75 lat temu, 10 lipca 1941 roku, w położonej na północny wschód od Białegostoku miejscowości Jedwabne doszło do mordu na lokalnej ludności żydowskiej.

2 / 8340 ofiar

Zbrodni dokonała grupa Polaków, którzy zamknęli co najmniej 300 sąsiadów, w tym kobiet i dzieci żydowskiego pochodzenia w stodole, którą następnie podpalili. Według IPN wcześniej w nieustalony sposób zamordowali około 40 osób, jednak wciąż są to przybliżone dane.

3 / 8Niemiecka inspiracja

Według historyków Polaków do zbrodni podżegali niemieccy żołnierze, jednak do dziś nie udało się ustalić szczegółów rzeczywistego udziału okupanta w tych tragicznych wydarzeniach.

4 / 8Chęć odwetu za krzywdy

"Badania wskazują, że w pierwszym okresie powodem mordów na Żydach była chęć odwetu za krzywdy - zarówno te rzeczywiste, jak i urojone - jakich polska społeczność doznała ze strony Żydów w okresie okupacji sowieckiej. W następnej kolejności pogromy były inspirowane przez stronę niemiecką. Jednocześnie w obu przypadkach do ekscesów przeciwko Żydom przyłączały się elementy kryminalne" - powiedziała w rozmowie z dziennikarzem RMF 24 Anna Pyżewska z białostockiego oddziału IPN.

5 / 8Pomnik Lenina

Według ustaleń IPN grupę 40 Żydów najpierw zapędzono na miejski rynek, gdzie zmuszono męską część grupy do rozbicia pomnika Lenina. Następnie rozkazano im zanieść fragment popiersia do stodoły na obrzeżach miasta, gdzie zostali zabici i wrzuceni do wykopanego wcześniej grobu.

6 / 8Spaleni żywcem

Następnym etapem mordu było zamknięcie w stodole około 300 Żydów oraz spalenie ich żywcem. Według IPN "dokonywano uprzednio także pojedynczych zabójstw w bliżej nieustalonych okolicznościach".

7 / 8Śledztwo

Instytut Pamięci Narodowej prowadził w sprawie pogromu w Jedwabnem śledztwo, które ostatecznie zostało umorzone z powodu nieodnalezienia "wystarczających dowodów na udział osób innych niż osądzone już po II wojnie światowej".

8 / 8Więcej pogromów

IPN ocenia, że pomiędzy 22 czerwca a połową września 1941 roku na terenie utworzonego przez niemieckiego okupanta okręgu białostockiego miały miejsce 22 wystąpienia antyżydowskie. Zbrodnia w Jedwabnem była najgłośniejszym z nich, m.in. dzięki wydanej w 2000 roku książce Jana Tomasza Grossa "Sąsiedzi", w której napisał on, że Polacy zamordowali tam ponad 1,5 tysiąca Żydów.