Zęby astronautów pod lupą. Dentystka tłumaczy na co są narażeni
Warunki panujące na stacji kosmicznej mogą prowadzić do nieoczekiwanych problemów stomatologicznych. Eksperci wyjaśniają, na co narażeni są astronauci.
Sławosz Uznański Wiśniewski
Astronauci, zanim wyruszą w kosmos, muszą przejść rygorystyczne badania zdrowotne, w tym szczegółową kontrolę stanu jamy ustnej. Wymagane są zdrowe zęby, brak próchnicy i szczelne wypełnienia. To nie przypadek – w warunkach mikrograwitacji nawet niewielkie niedoskonałości mogą prowadzić do poważnych dolegliwości.
Jednym z najczęstszych problemów jest barodontalgia, czyli ból zęba wywołany zmianami ciśnienia. Nawet mikroskopijny pęcherzyk powietrza pod wypełnieniem może w przestrzeni kosmicznej rozszerzyć się i wywołać silny ból.
– W warunkach zmniejszonego ciśnienia taki mikroskopijny pęcherzyk gazu, najczęściej powietrza, będzie się rozszerzał, uciskając na okoliczne tkanki, czyli unerwioną miazgę zęba, powodując dotkliwy ból - tłumaczy lek. dent. Agnieszka Juśkiewicz z Medicover Stomatologia.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Polak poleciał w kosmos. Pierwsze słowa do rodaków przejdą do historii
W przestrzeni kosmicznej zmienia się także skład mikrobiomu jamy ustnej. Badania wykazały, że podczas misji spada różnorodność bakterii, a rośnie liczba tych potencjalnie szkodliwych. Dodatkowo ograniczona higiena, brak świeżych produktów i stres mogą pogarszać stan zdrowia dziąseł.
– Wiele czynników wpływa na mikrobiom jamy ustnej, jednym z najważniejszych jest po prostu higiena, ale także nasza dieta, choroby towarzyszące i używki. – wyjaśnia ekspertka.
Długotrwały stres, zmiana rytmu dobowego i wysiłek fizyczny osłabiają odporność. U niektórych astronautów dochodziło do reaktywacji wirusów, takich jak opryszczka czy półpasiec.
– U części osób odbywających loty wahadłowcami i przebywających na stacji kosmicznej reaktywowały się wirusy między innymi opryszczki (HCV) czy ospy i półpaśca (VZV) – podkreśla lek. dent. Agnieszka Juśkiewicz.
Brak grawitacji prowadzi do zaniku masy kostnej, co może skutkować osłabieniem kości szczęki i żuchwy. To z kolei zwiększa ryzyko utraty nawet zdrowych zębów. Astronauci mają na pokładzie stacji kosmicznej jedynie podstawowe środki do doraźnej pomocy, takie jak tymczasowe wypełnienia czy środki przeciwbólowe. W razie poważniejszych problemów, jak stan zapalny miazgi, konieczna może być ekstrakcja zęba.
Wszystkie te czynniki sprawiają, że profilaktyka i regularne kontrole stomatologiczne są kluczowe nie tylko dla astronautów, ale i dla osób planujących ekstremalne wyprawy.
