10 najsłynniejszych ucieczek z więzień i obozów
Najsłynniejszy polski uciekinier: Zdzisław Najmrodzki
Wiertarka z odkurzacza, porwany helikopter lub tunel, który za pomocą łyżek w tajemnicy kopało kilkuset jeńców. Większość uciekinierów została schwytana, ale ich czyny wpisały się w historię sławnych ucieczek. Poznajcie 10 najgłośniejszych z nich - przedstawia "Świat na Dłoni".
Kiedy: 3 września 1989 roku (najsłynniejsza ucieczka)
Skąd: z konwojów, więzień, aresztów, pociągu, sądu
Wynik: uciekł 29 razy, zginął w wypadku samochodowym
Zdzisław Najmrodzki (ur. 1954, zm. 31 sierpnia 1995) był z zawodu mechanikiem samochodowym, a z zamiłowania przestępcą. Wyspecjalizował się w okradaniu sklepów „Pewex”, do których włamał się ponad 70 razy. Kradł też samochody, wyłącznie marki Polonez. W czasach komunizmu był swego rodzaju celebrytą, ponieważ jego ucieczki pokazywały nieudolność władzy. Czasami proszono go nawet o autograf.
Najmrodzki uciekł stróżom prawa 29 razy. Korzystał z każdej nadarzającej się okazji. Udało mu się wymknąć z więzienia, aresztu, sądu, pociągu. Jego ucieczki były brawurowe. Po bójce z milicjantami został skazany na 18 miesięcy pozbawienia wolności. Do więzienia eskortowało go dwóch pracowników służby więziennej. Podczas podróży pociągiem zaprzyjaźnił się z nimi na tyle, że zdjęli mu kajdanki i wraz z nim popijali alkohol. Po uśpieniu czujności konwojentów, Najmrodzki wyskoczył z pociągu. Innym razem, złapany i umieszczony w areszcie, ogłuszył strażnika, otworzył kajdanki za pomocą części od długopisu, ubrał się w znalezioną na miejscu marynarkę i niezatrzymany przez nikogo opuścił areszt. Uciekł też podczas rozprawy sądowej, zjeżdżając z okna po linie przygotowanej przez jego wspólników.
Najsłynniejsza ucieczka
Schwytany po raz kolejny w 1987 roku Najmrodzki przez 2 lata był wzorowym więźniem. 3 września 1989 roku przebywał w areszcie śledczym w Gliwicach. Podczas spaceru obserwowało go dwóch strażników. W pewnym momencie ze zdumienia zauważyli, że Najmrodzki nagle dosłownie zapadł się pod ziemię. Uciekł tunelem o długości 6 metrów, który prowadził do piwnicy szkoły znajdującej się w pobliżu aresztu. Wykopanie tunelu zorganizowała matka przestępcy z pomocą jego dawnych kompanów. Mistrz ucieczek nie cieszył się wolnością zbyt długo. Schwytano go ponownie po kilku tygodniach. W 1994 roku został ułaskawiony przez ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsę. Najmrodzki zginął w wypadku samochodowym. Jechał w kradzionym samochodzie, wioząc dwóch synów swojego przyjaciela. Wszyscy trzej zginęli na miejscu.
Ucieczka z obozu Stalag Luft III
Kiedy: 23–24 marca 1944 roku
Skąd: Obóz Stalag Luft III w pobliżu Żagania
Wynik: Z 76 uciekinierów nie złapano jedynie 3.
Ta akcja pilotów wojsk sojuszniczych, którą zrealizowali w marcu 1944 roku, zapisała się w historii jako „Wielka ucieczka”. Lotnicy w obozie jenieckim Stalag Luft III, który Niemcy zorganizowali na terenie Polski w pobliżu Żagania, planowali ucieczkę dosyć długo. Dwustu jeńców za pomocą własnoręcznie wykonanych narzędzi wykopało trzy różne tunele. Nazwali je Tom, Dick i Harry. Kiedy pierwszy z nich odkryli strażnicy, więźniowie wybrali do ucieczki tunel Harry. Został wykopany na głębokości niecałych 10 metrów pod ziemią, miał około pół metra wysokości, a jego długość wynosiła 111 metrów. Do wzmocnienia tunelu kopacze wykorzystali drewno z 90 pryczy, 52 stołów, 76 ław i 34 krzeseł.
Organizatorem całego przedsięwzięcia był Brytyjczyk Roger Bushell, który miał za sobą już dwie próby ucieczki. Akcję zaplanowano na noc z 23 na 24 marca. Pierwszy uciekinier na końcu tunelu z przerażeniem stwierdził, że jego wylot nie znajduje się w lesie, tak jak zaplanowali, ale w niczym nieosłoniętym polu. Na domiar złego tej nocy zaczął padać śnieg, co dodatkowo zwiększało ryzyko schwytania. Pierwszy uciekinier dobiegł do lasu i naprężył linę, za którą pociągnął dając sygnał pozostałym czekającym w tunelu, że nie grozi im niebezpieczeństwo ze strony strażnika na wieży.
Trzej szczęśliwcy
W ten sposób uciekło z obozu 76 jeńców, między innymi 6 Polaków. Wielka ucieczka niestety wyszła na jaw, a uciekinierzy zostali stopniowo schwytani. 50 mężczyzn, w tym wszyscy Polacy, zostało rozstrzelanych bez sądu, kolejnych 23 przewieziono z powrotem do obozu. Na wolności pozostało jedynie trzech lotników – dwaj Norwegowie, Per Bergsland i Jens Muller oraz jeden Holender Bram van der Stok. Wszyscy dożyli sędziwego wieku, zmarli w latach 90. ubiegłego stulecia.
Ucieczka z więzienia Libby
Kiedy: 9 lutego 1864 roku
Skąd: Więzienie Libby, Richmond, USA
Wynik: Uciekło 109 więźniów, nie schwytano 59 z nich.
Najsławniejsza ucieczka więźniów podczas wojny secesyjnej odbyła się w lutym 1864. Z budynku więzienia Libby w Richmond w stanie Virginia udało się zbiec ponad stu żołnierzom. Jeńcy pod dowództwem Thomasa E. Rose'a najpierw włamali się do piwnic, których nie używano ze względu na plagę szczurów.
Tam więźniowie zaczęli kopać tunel, a po 17 dniach pracy udało im się dostać do położonego niedaleko magazynu tytoniu. Z niego już prowadziła droga na wolność. W nocy 9 lutego żołnierze w dwu- lub trzyosobowych grupach opuszczali więzienie. Libby uważano za dobrze strzeżone, dlatego strażnicy zauważyli nieobecność więźniów dopiero rano, po 12 godzinach od ucieczki.
Z powrotem do swoich
Ze 109 uciekinierów złapano później mniej niż połowę – 48 żołnierzy. Inni dwaj utopili się w płynącej nieopodal James River. 59 żołnierzom ucieczka się udała, głównie dlatego, że dobrze znali okolicę i przez tereny konfederatów przedostali się aż za linię frontu, gdzie stacjonowały wojska Unii.
Nieuchwytny Alfred Hinds
Kiedy: 1955 i 1957 rok
Skąd: Nottingham i Chelmsford, Wielka Brytania
Wynik: 3 razy uciekł, 3 razy został schwytany; odzyskał wolność w wyniku wyjątkowego procesu sądowego.
Prawdziwym mistrzem ucieczek stał się Alfred Hinds, którego cała Wielka Brytania pieszczotliwie nazywała „Nieuchwytny Alfie” albo „Alfie Houdini”. Jego ojciec, skazany za kradzież na karę chłosty, zmarł podczas jej wykonywania, a mały Alfred znalazł się w sierocińcu. Po raz pierwszy z niego uciekł, kiedy miał 7 lat. Za drobne kradzieże został wysłany do więzienia dla młodocianych, skąd także uciekł. Podczas II wojny światowej zdezerterował z wojska, ponieważ dowódca odmówił mu urlopu.
W dorosłym wieku Hinds spędził w więzieniu łącznie 12 lat, podczas których uciekł trzykrotnie. Po pierwszej ucieczce z więzienia w Nottingham dziennikarze zaczęli go nazywać drugim Houdinim, bo w nieznany sposób udało mu się przedostać przez zamknięte drzwi i mur o wysokości 6 metrów. Schwytano go i ponownie uwięziono dopiero po 6 miesiącach. Wkrótce znów zbiegł. Przed transportem do sądu zdobył kłódkę, która posłużyła mu do zamknięcia dwuosobowej eskorty w toalecie.
Po tej ucieczce został schwytany na lotnisku już po paru godzinach. Przewieziono go do więzienia w Chelmsford, skąd zbiegł wraz ze współwięźniem niespełna rok później podczas spaceru. Musieli pokonać 6-metrowy mur zakończony drutem kolczastym. Po dwóch latach na wolności, które spędził pod fałszywym nazwiskiem, znów został złapany. Hinds przez cały czas starał się oczyścić swoje imię, twierdząc, że jest niewinny. W 1964 roku odbył się wielki proces o zniewagę, przeciwko detektywowi Herbertowi Sparksowi.
Złoczyńca czy prawnik?
W sądzie Hinds zaprezentował się w świetnej formie i doskonale znał paragrafy, za co podziwiał go nawet jeden z sędziów. Alfie wygrał spór i odzyskał wolność. Hinds całą resztę swojego życia poświęcił na walkę z pomyłkami sądowymi. Zmarł w 1991 roku.
Ucieczka z Alcatraz
Kiedy: 11 czerwca 1962 roku
Skąd: Więzienie Alcatraz, Zatoka San Francisco, Kalifornia
Wynik: Ciał trzech uciekinierów nigdy nie udało się znaleźć
W ciągu 30 lat działania więzienia Alcatraz (1934–1963) podjęto 14 prób ucieczki, w których brało udział 34 więźniów. Nikomu się to jednak nie udało. W najsławniejszej ucieczce z Alcatraz w 1962 roku brali udział złodzieje bankowi Frank Morris i bracia Anglinowie. Za pomocą łyżek i widelców wyskrobali zaprawę wokół metalowej klapy wentylacyjnej i przeczołgali się do nieużywanego korytarza. Niektóre źródła twierdzą, że przerobili odkurzacz na wiertarkę.
Później przedostali się przez mur więzienny i odpłynęli na prymitywnej tratwie wykonanej z nieprzemakalnych płaszczy. Dopiero rano strażnicy zauważyli, że więźniów nie ma w celi. Wówczas odkryli głowy wykonane z mydła, papieru toaletowego i włosów. Ciał uciekinierów nigdy nie odnaleziono. Prawdopodobnie wszyscy się utopili - do tego wniosku doszło FBI i po 17 latach zamknęło śledztwo. Niedawno jednak badania prowadzone przez oceanografów wykazały, że jeżeli odbili od wyspy we właściwej chwili – o pół do dwunastej w nocy – mieli szansę dopłynąć na niedaleką wyspę Angel, gdzie później znaleziono wiosło. Potwierdzono również, że jeden z dozorców niedługo po tej ucieczce otrzymał pustą widokówkę z Brazylii.
Nowe życie
Krewni uciekinierów potwierdzają przypuszczenia, że Morris i Anglinowie przeżyli. Według ich słów również do nich od czasu do czasu przysyłano niepodpisane widokówki, a matka Clarence’a i Johna Anglinów co roku z okazji Dnia Matki otrzymywała bukiet kwiatów. Na podstawie tych wydarzeń w 1979 roku nakręcono film „Ucieczka z Alcatraz”, w którym główną rolę zagrał Clint Eastwood.
Seryjny morderca Ted Bundy
Kiedy: 7 czerwca 1977 roku i 30 grudnia 1977 roku
Skąd: USA
Wynik: 2 razy schwytany, wykonano karę śmierci.
Psycholog Ted Bundy był uważany za inteligentnego i godnego zaufania mężczyznę, jednak pozory mylą. W rzeczywistości był seryjnym mordercą i nekrofilem, który w latach 1973–1978 udusił i zgwałcił kilkadziesiąt młodych kobiet. Cierpiał na zaburzenia afektywne dwubiegunowe, mordował podczas depresyjnej fazy swojej choroby.
To dlatego cała Ameryka trzęsła się ze strachu, kiedy po dwóch latach uciekł z pilnie strzeżonego więzienia. W 1977 roku udało mu się to aż dwa razy! W pierwszym przypadku Bundy, który przez jakiś czas uczęszczał na zajęcia z prawa, zadecydował, że będzie bronił się sam. Dzięki temu pozwolono mu iść do biblioteki, by mógł odświeżyć swoją wiedzę. Bundy w pewnej chwili wyskoczył przez okno i zniknął.
W mundurze dyrektora
Po kilku miesiącach go złapano. Nie na długo, ponieważ w swojej celi niepostrzeżenie wyciął dziurę w suficie. Na pryczy ułożył i przykrył książki tak, by wyglądały jak śpiący człowiek i przez otwór w suficie dostał się do mieszkania dyrektora więzienia, którego nie było w domu. Bundy ubrał się w jego mundur i wyszedł z więzienia przez główną bramę. Na wolności spędził tylko 6 tygodni, ale zdążył zamordować kilka kobiet. W styczniu 1989 został stracony na krześle elektrycznym. Przyznał się do 30 morderstw, ale szacuje się, że zabił ponad sto osób.
Ucieczka z więzienia Maze
Kiedy: 25 września 1983 roku
Skąd: Więzienie Maze, Irlandia Północna
Wynik: 38 uciekinierów, wszyscy ostatecznie schwytani.
Największa ucieczka z więzienia w historii Wielkiej Brytanii miała miejsce pod koniec września 1983 roku. Wówczas z więzienia Maze w Irlandii Północnej zbiegło 38 członków Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA) skazanych za morderstwa i podkładanie bomb. Więzienie było uważane za najbezpieczniejsze w całej Europie: cały kompleks otacza płot o wysokości 4,5 metra, wszystkie bramy wykonane są ze stali i otwierają się elektronicznie.
Starannie zaplanowana operacja wymagała wielu miesięcy przygotowań i korzystania z unikatowych metod tajnego porozumiewania się z członkami IRA na wolności, włącznie z wiadomościami pisanymi na lewej stronie gilz papierosowych. Podczas akcji uciekinierzy użyli przemyconej broni palnej, raniąc 20 strażników więziennych, z czego jeden został pchnięty nożem, a kolejny zmarł na atak serca. Cała ucieczka trwała półtorej godziny. Więźniowie wzięli zakładników, ukradli samochód i wyjechali nim przez bramę główną.
Gdzie się ukryli?
Parę minut po ucieczce siły bezpieczeństwa rozpoczęły największą akcję poszukiwawczą w dziejach Irlandii Północnej. Jeszcze tego samego dnia schwytano 15 więźniów, włącznie z czworgiem ukrywających się w rzece i oddychających przez długie słomki. Następnych czterech znaleziono po dwóch dniach. Resztę uciekinierów IRA ukryła w tajnych mieszkaniach. Niektórzy trafili do USA, ale później zostali tam zdemaskowani i deportowani do Wielkiej Brytanii.
Siódemka z Teksasu
Kiedy: 13 grudnia 2000 roku
Skąd: John B. Connally Unit, Teksas
Wynik: Zatrzymani w styczniu 2001 roku, jeden stracony.
Grupie 7 więźniów przed świętami w 2000 roku udało się uciec z więzienia John Connally Unit w Teksasie. Stało się to w porze obiadowej, kiedy niektóre miejsca pozostały niestrzeżone. Jeden z „siódemki” obezwładnił cywilnego pracownika i w jego ubraniu wszedł do wieży wartowniczej, gdzie zaatakował strażnika. Uciekinierzy stopniowo ogłuszyli i związali jedenastu pracowników więzienia, siedmiu zabrali ubrania i karty identyfikacyjne.
Później otworzyli bramę i niezauważeni przez nikogo odjechali samochodem dostawczym, który podstawił im znajomy. Byli na wolności, ale nie zachowywali wszelkich środków bezpieczeństwa, a wręcz prosili się o kłopoty. W Wigilię włamali się do sklepu ze sprzętem sportowym. Podczas tego incydentu Donald Newbury, jeden z więźniów, zastrzelił i przejechał samochodem młodego policjanta.
Kara śmierci za morderstwo
Cała szajka została schwytana miesiąc później w Colorado, dzięki programowi telewizyjnemu „America’s Most Wanted”. Za zamordowanie policjanta Newbury otrzymał wyrok śmierci, który został wykonany w lutym 2015 roku w Huntsville, kilkaset metrów od więzienia, z którego przed laty uciekł wraz z szóstką kompanów.
Latający Pascal Payet
Kiedy: 2001 i 2007 rok
Skąd: Francuskie więzienia Luynes i Grasse
Wynik: 2 razy schwytany, do dziś w więzieniu.
Ten mężczyzna dwukrotnie oszukał francuski wymiar sprawiedliwości. Za morderstwo ochroniarza podczas kradzieży samochodu pancernego w styczniu 1999 roku został skazany na 30 lat więzienia. Z więzienia Luynes w 2001 roku uciekł wraz z innym osadzonym. Wykorzystali do tego skradziony helikopter. Dwa lata później Payet wrócił w śmigłowcu i pomógł w ucieczce trzem innym więźniom. Wkrótce jednak schwytano wszystkich czterech, a Pascal dostał dodatkowe 7 lat odsiadki.
Payet był pilnie strzeżony i co 6 miesięcy umieszczano go w innym więzieniu. W 2007 roku uciekł ponownie, tą samą sprawdzoną drogą. Z więzienia w Grasse wydostał się dzięki pomocy czterech zamaskowanych mężczyzn, którzy w tym celu porwali helikopter wraz z pilotem z lotniska w Cannes. Payet ukrył się w Hiszpanii, gdzie poddał się operacji plastycznej.
Nadal za kratami
Pomimo wszystkich tych zabiegów, jeszcze w tym samym roku został schwytany przez hiszpańską policję. W czerwcu 2008 roku skazano go na karę 15 lat więzienia. Miejsce, w którym Pascal Payet odbywa karę ze względów bezpieczeństwa pozostaje tajne.
Ucieczka z Auschwitz-Birkenau
Kiedy: 20 czerwca 1942 roku
Skąd: Obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau
Wynik: 4 uciekinierów, nikogo nie schwytano.
Auschwitz-Birkenau to jeden z niemieckich obozów koncentracyjnych na terenie Polski, określany mianem „fabryki śmierci”. Podczas II wojny światowej do obozu trafiło co najmniej 1,3 miliona osób różnych narodowości. 1,1 miliona ludzi nie przeżyło. Uciec z Auschwitz spróbowało kilkaset osób, 150 z nich to się udało. Pierwszej ucieczki próbowano już 6 lipca 1940 roku. Uciekinierem był Polak, Tadeusz Wiejowski, który w przebraniu robotnika, w otoczeniu członków ruchu oporu zatrudnionych w obozie jako pracownicy cywilni, wyszedł przez główną bramę. Później został aresztowany i rozstrzelany.
Najbardziej zuchwałą i brawurową ucieczkę z obozu śmierci zaplanowali czterej Polacy: Kazimierz Piechowski, Stanisław Gustaw Jaster, Józef Lempart i Eugeniusz Bendera. Inicjatorem ucieczki był Bendera, w obozie zatrudniony jako mechanik samochodowy. Dowiedział się, że jego nazwisko znajduje się na liście osób skazanych na śmierć. Zdesperowany namówił trzech pozostałych mężczyzn, żeby się do niego przyłaczyli. W dniu ucieczki włamali się do magazynów SS, skąd ukradli mundury, w które się ubrali. Bendera wyprowadził z garażu samochód, którym pojechali w kierunku wartowni. Wszystko udało się dzięki odwadze Kazimierza Piechowskiego, który doskonale mówił po niemiecku. Rozkazał wartownikowi podnieść szlaban i odjechali niezatrzymywani przez nikogo. Więźniów nie schwytano, ale Niemcy wzięli odwet na ich rodzinach: Gestapo aresztowało rodziców Stanisława Jastera i matkę Józefa Lemparta (wszyscy zginęli w Auschwitz) oraz żonę Eugeniusza Bendery. Udana ucieczka podniosła morale więźniów w obozie i dała im nadzieję na przyszłość. Uciekinierzy zabrali ze sobą również raport o obozie sporządzony dla Komendy Głównej Armii Krajowej.
Widziałeś lub słyszałeś coś ciekawego? Poinformuj nas, nakręć film, zrób zdjęcie i wyślij na redakcjao2@grupawp.pl.
