Spalony Koran, złość Erdogana. To krecia robota Rosjan?

W sobotę 21 stycznia doszło w Szwecji do antytureckich wystąpień. Duński skrajnie prawicowy polityk Rasmus Paludan spalił egzemplarz świętej księgi islamu - Koranu. To z kolei wywołało odpowiedź tureckiego MSZ, które zaprotestowało przeciwko takim działaniom. Później sytuacja zaczęła się zaostrzać. Demonstrować ruszyli mieszkający w Szwecji Kurdowie.

Czytaj też: Szwecja się wzbogaci. Odkryto wielkie złoża bardzo rzadkiego surowca

Kilkuset Kurdów oraz wspomagające ich organizacje lewicowe demonstrowało w Sztokholmie przeciwko Erdoganowi. W odpowiedzi środowiska wspierające Turcję rozpoczęły manifestacje przeciwko wejściu Szwecji do NATO. Dla Turcji przyłączenie się obu państw - Szwecji i Finlandii - do Sojuszu Północnoatlantyckiego nie jest łatwe do zaakceptowania.

Problemem Ankary jest duże wsparcie udzielane przez społeczeństwa skandynawskie Kurdom. To mniejszość, która od lat toczy wojnę o utworzenie wolnego, niepodległego Kurdystanu, na co nie chcą zgodzić się Irak, Turcja i Iran - kraje zamieszkiwane przez miliony etnicznych Kurdów.

Wpłynie to z pewnością na kształt struktury bezpieczeństwa w Europie. Stowarzyszenie Szwecji i Finlandii z NATO będzie obwarowane zgodą wszystkich członków Sojuszu Północnoatlantyckiego, w tym także Turcji. A ta stawia warunki i artykułuje swoje oczekiwania od momentu, gdy temat pojawił się w szerszej debacie.

Wydarzenia ze Sztokholmu raczej nie poprawią w tym aspekcie nastrojów w obu krajach. Dlaczego więc doszło do takich działań i kto jest za nie odpowiedzialny? Były oficer polskiego wywiadu cywilnego ppłk Marcin Faliński niedwuznacznie wskazuje na możliwość działania rosyjskich służb specjalnych. Tym bardziej, że w środowisku kurdyjskim Rosjanie byli obecni od dawna. I prawdopodobnie są nadal.

Na zachodzie odżywają populistyczne, prawicowe ugrupowania, wspierane przez Rosję. Czy to w Polsce, czy w Szwecji, czy innych krajach Zachodu. Myli się bowiem ten, kto myśli, że najpierw ZSRR, a potem Rosja wspierały tylko ugrupowania lewicowe. Nie, Rosja wspomaga te ruchy, które w danym obszarze świata mogą być jej przydatne do siania zamętu. Nie inaczej jest z Kurdami. Kiedyś, jeszcze w czasach ZSRR, mieli oni swój Dom Kurdyjski pod Moskwą – miejsce promocji ich kultury i sztuki. Można się domyślać, że KGB prowadziło tam aktywne działania werbunkowe oraz rozwijało swoją agenturę. Kurdowie zawsze byli dla Rosjan łakomym kąskiem - mówi dla o2.pl ppłk Marcin Faliński.

Tym bardziej Rosjanie nie odpuścili, jak mówi oficer, posiadania wpływów w Kurdystanie. Zasiedlony przez Kurdów teren jest położony na pograniczu Turcji, Iraku i Iranu, więc w obszarze, gdzie wywołanie niepokoju łatwo może przerodzić się w większą destabilizację. To z pewnością tylko ucieszyłoby Kreml, który z Turcją pozostaje w trudnych relacjach.

Faliński przekonuje, że w jego ocenie protesty w Szwecji i zaognienie relacji tego kraju z Turcją pokazują wprost: "Rosjanie nadal mieszają". I takie rzeczy będą się działy. Ekspert przypomina jednocześnie, iż Kurdowie mają bardzo dużą diasporę w Skandynawii, a Turcja w to uderza, bo stamtąd płyną pieniądze do Kurdystanu.

Czytaj też: Nie żyje 9 turystów. Turcja oskarżana o atak w Iraku

Jednocześnie mocno osadzona jest w tym środowisku Rosja, która nie przepuści okazji, by wbić klin między kraje skandynawskie a Turcję. Szczególnie w czasie, gdy Szwecja i Finlandia są na drodze do NATO, co bardzo komplikuje sytuację Rosji w rejonie Bałtyku. Nie zdziwiłbym się, gdyby w Szwecji doszło nie tylko do zaostrzenia protestów, ale i wzbudzenia przestępczości. Rosji będzie to bardzo na rękę - podsumowuje oficer.

Podobną sugestię wysuwa także turkolog dr Karol Wasilewski z think-tanku 4CF. Były analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych również mówi, by nie lekceważyć rosyjskich wpływów na kurdyjską diasporę w Skandynawii. Przypomina zresztą, że cała awantura zaczęła się od powieszenia kukły Erdogana.

Analityk tłumaczy w rozmowie z o2.pl, że Turcja musiała zareagować i zareagowała. A wszystko, co dziś widzimy, co się dzieje na linii Turcja-Szwecja, jest pokłosiem tego, że Ankara szachuje Szwecję i NATO w sprawie rozszerzenia Sojuszu Północnoatlantyckiego o dwa kraje skandynawskie.

Z jednej strony Szwecja nie ma dość siły przebicia, by te relacje z Turcją uporządkować. Z drugiej – USA też nie wykazują woli i siły, by wywrzeć presję na Turcję rządzoną przez Erdogana i uspokoić go. Problemem jest także - jak przekonuje ekspert - przywiązanie Szwecji do swoich tradycyjnych wartości i ochrony praw kurdyjskiej diaspory, co znowu jest solą w oku rządu w Ankarze.

Wasilewski przypomina o jeszcze jednym kontekście - tegorocznych wyborach parlamentarnych i prezydenckich w Turcji. Dla urzędującego prezydenta i jego ugrupowania to walka o polityczne "być albo nie być". Dlatego turecki polityk nie cofnie się. Gest słabości mógłby go zbyt drogo kosztować.

Czytaj też: Populista, islamista, prezydent. Erdogan marzy o "Nowej Turcji"

Erdogan będzie starał się wyciskać tę sytuację jak cytrynę. Tendencje tureckich ekspertów – czy raczej, powiedzmy to wprost: zwolenników rządów Erdogana – do pouczania Szwedów, jak powinny wyglądać ich przepisy wewnętrzne dotyczące demonstracji, też są zresztą mało poważne, a przecież to robią - mówi Wasilewski.

Podkreśla również ten sam aspekt, który wyartykułował Marcin Faliński. Cała ta sytuacja może być operacją rosyjską, obliczoną na zaognienie i tak trudnych relacji między Turcją a Szwecją. Relacje między Kurdami a Rosją sięgają jeszcze czasów ZSRR, kiedy Partia Pracujących Kurdystanu była po cichu wspomagana przez sowietów. I to samo może się dziać dzisiaj, kiedy współczesna Rosja chce wykorzystać Kurdów do wywierania wpływów na Turcję.

Łukasz Maziewski, dziennikarz o2.pl