Sprawdzamy pogodę dla Ciebie...

5 największych wynalazków średniowiecza. Bez nich świat byłby inny

38

Epoka zacofania i stagnacji? Nic z tych rzeczy. W rzekomych „ciemnych wiekach” dokonano setek przełomowych odkryć. Niektóre z tych innowacji na zawsze zmieniły dzieje świata.

5 największych wynalazków średniowiecza. Bez nich świat byłby inny
(lic. CC BY-SA 4.0, Andrew Shiwa)

Na ostatnim miejscu – Proch strzelniczy

Broń palna kojarzy się z epoką nowożytną. Wynalazek, który do dzisiaj kreuje obraz wojskowości, pochodzi jednak ze średniowiecza. Proch, odkryty w Chinach, dotarł do Europy najprawdopodobniej w XIV stuleciu. Z roku 1326 pochodzi angielski traktat naukowy, w którym zamieszczono najstarszą rycinę armaty. W tym samym roku dokonano też zakupu metalowych dział i pocisków na potrzeby obrony Florencji.

W ciągu kilku dekad działa stały się nieodłącznym elementem sztuki wojennej. Już w latach 60. XIV wieku we Włoszech zaczęto też eksperymentować z ręczną bronią palną. W roku 1410, tym samym w którym stoczono bitwę pod Grunwaldem, książę Burgundii dysponował podobno czterema tysiącami arkebuzów. A w połowie XV wieku broni palnej używano w każdej armii na kontynencie.

Tak wyglądały najwcześniejsze średniowieczne działa. Przynajmniej na pergaminie.
Tak wyglądały najwcześniejsze średniowieczne działa. Przynajmniej na pergaminie. (Domena publiczna)

Miejsce czwarte – Nowoczesne rolnictwo

Według popularnej hipotezy, którą zaproponował profesor Lynn White, około roku tysięcznego Europę ogarnęła gospodarcza rewolucja. Zdaniem nagradzanego badacza z Princeton to wtedy doszło do radykalnych przemian, które popchnęły kontynent ku nowoczesności. Na ich skutek obszar Morza Śródziemnego stracił prymat, a w siłę zaczęły rosnąć kraje północnej Europy, przyszłe globalne mocarstwa. White uważał, że postęp wynikał ściśle z innowacji w rolnictwie.

Właśnie około roku tysięcznego upowszechnił się nowy sposób uprawy ziemi – tak zwana trójpolówka. System ten zwiększył uzyskiwane plony o trzydzieści procent i znacząco ograniczył ryzyko głodu. Co więcej na przełomie tysiącleci wprowadzono nowe formy uprzęży oraz ciężkie pługi pozwalające uprawiać pola, które wcześniej były bezwartościowe.

W rzeczywistości rewolucja była bardziej rozciągnięta w czasie i trudniejsza, niż wyobrażał sobie White. Nie ulega jednak wątpliwości, że rolnicze innowacje zupełnie zmieniły jakość życia mieszkańców Starego Kontynentu. I pozwoliły Europie zacząć się bogacić.

Średniowieczne społeczeństwo w komplecie? Rycerz, mnich i chłop.
Średniowieczne społeczeństwo w komplecie? Rycerz, mnich i chłop. (Domena publiczna)

Miejsce trzecie – Okulary

Starożytność znała szkło, ale dopiero w średniowieczu dokonano innowacji, które pozwoliły uczynić z niego jeden z najważniejszych materiałów znanych człowiekowi. Najpóźniej w XIII wieku podjęto produkcję szklanych luster. Za ich sprawą Europejczycy mogli po raz pierwszy zobaczyć swoje w pełni wyraźne odbicia. Zmieniło się podejście do tożsamości i indywidualizmu. Człowiek wreszcie wiedział co ma na myśli, gdy mówi „ja”.

Innowacje w produkcji przezroczystych szyb okiennych wpłynęły na budownictwo, a technika produkcji witraży – na sztukę. Za sprawą ulepszonego szkła rozwijały się medycyna i technika.

Chyba największe znaczenie miał jednak wynalazek okularów. Pierwsze zrobiono prawdopodobnie około roku 1280. A trzy dekady później, jak podaje Norman Davies, własną parę nosił nawet niemiecki cesarz Henryk VII. Dzięki okularom krótkowzroczność, będąca nieodłącznym efektem obcowania z księgami, przestała hamować rozwój nauki. Znaczenie tego wynalazku doceni każdy, kto dzisiaj nosi okulary bądź soczewki kontaktowe, a więc nawet półtora miliarda osób na świecie.

Święty apostoł… w okularach?!
Święty apostoł… w okularach?! (Domena publiczna)

Miejsce drugie – Mechaniczny zegar

U zarania średniowiecza nie istniały precyzyjne narzędzia pozwalające odmierzać dłuższe odcinki czasu. Były wprawdzie zegary wodne i słoneczne, ale na przykład klepsydry pojawiły się dopiero w tych ponoć ciemnych wiekach.

Nic dziwnego, że do upływu czasu podchodzono z o wiele większą swobodą niż dzisiaj. Istnieją średniowieczne teksty tłumaczące, że godzina to po prostu czas potrzebny do przejścia pieszo dwóch mil w lecie bądź trzech – zimą. Ewentualnie był to czas równy temu, którego było trzeba na przeczytanie sześciu biblijnych psalmów.

Większa dokładność wymagała zegarów mechanicznych. Projektowano je już w wieku XIII, ale pierwsze próby, o których można z całą pewnością powiedzieć, że przyniosły skutek, to dopiero stulecie czternaste.

Wybitny mediewista Jacques Le Goff podkreślał, że zegary zmieniły samą ideę czasu. Pozwalały odmierzać godziny pracy i na nowo zorganizowały życie miast. Fakt, że dzisiaj wszyscy za czymś pędzimy i że w XXI wieku liczy się każda minuta, to niewątpliwe dziedzictwo średniowiecza.

Średniowieczny zegar w Pradze.
Średniowieczny zegar w Pradze. (lic. CC BY-SA 4.0, Andrew Shiwa)

Miejsce pierwsze – Prasa drukarska

Średniowieczne księgi były towarem luksusowym i trudno dostępnym. W sytuacji, gdy każdy tekst wymagał ręcznego przepisywania, wiedza rozprzestrzeniała się w żółwim tempie, a te same dzieła istniały w dziesiątkach wersji: różniących się szczegółami lub wypełnionych niezamierzonymi błędami skrybów. Dopiero druk sprawił, że informacja mogła dotrzeć do każdego i to w tej samej formie, w jakiej powstała.

Około 1450 roku w Moguncji rozpoczęła działalność pierwsza drukarnia książek zorganizowana przez Johanna Gutenberga. Zdaniem niektórych historyków właśnie w tamtej chwili dobiegło końca średniowiecze.

Kopia tzw. Biblii Gutenberga
Kopia tzw. Biblii Gutenberga (lic. CC-SA 2,0; fot, NYC Wanderer)

To tylko niektóre z kluczowych wynalazków tej epoki. Lista równie dobrze mogłaby zawierać ich nie pięć, ale i pięćdziesiąt. Które twoim zdaniem niesłusznie pominąłem? I jaka innowacja powinna zająć pierwsze miejsce?

Kamil Janicki - Historyk i pisarz. Autor książek takich jak "Damy polskiego imperium", "Epoka hipokryzji", "Epoka milczenia" czy "Damy złotego wieku". A od niedawna także redaktor naczelny WielkiejHISTORII.

(Materiały prasowe)
Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.

Które z określeń najlepiej opisują artykuł:
Wybrane dla Ciebie
Naprawiał swoją ciężarówkę. Polski kierowca stracił życie
Czesi modernizują armię. Stawiają za wzór Polskę
Wyniki Lotto 02.12.2024 – losowania Multi Multi, Ekstra Pensja, Ekstra Premia, Mini Lotto, Kaskada
Największe na świecie. Właśnie odkryto je w Chinach
Zieloni zawiesili członka partii. Wypisywał szokujące treści
Darmowe in vitro dla par starających się o drugie dziecko. Rząd zdecydował
Upadek Aleppo, wojna trwa. Islamiści działali dla interesów USA?
Jest oskarżony o zabicie Polki. Tak zachowywał się na procesie
Tragedia podczas meczu charytatywnego. 17-latek nie żyje
Nie żyje Lucjan Brychczy. Legendę wspomina pasjonat polskiego futbolu
Warszawa walczy z plagą pluskiew. Zaczęło się podczas Euro 2012
Utracono dane osobowe. ZHP dostał ponad 24 tys. zł kary
Wróć na
Oferty dla Ciebie
Wystąpił problem z wyświetleniem strony Kliknij tutaj, aby wyświetlić