W Polsce mamy "szarą strefę". Mowa o Górnym Śląsku i okolicach Warszawy
Naukowcy odkryli, że na Górnym Śląsku i w okolicach Warszawy dochodzi do międzygatunkowego krzyżowania padalców. Badania objęły 92 osobniki z 35 populacji w Polsce.
Padalec zwyczajny jest jednym z dwóch podgatunków występujących w Polsce
Naukowcy zidentyfikowali obszary na Górnym Śląsku i w okolicach Warszawy jako miejsca, gdzie dochodzi do międzygatunkowego krzyżowania padalców. Wyniki te pochodzą z analizy 92 osobników z 35 krajowych populacji tych gadów. Padalec, znany jako beznoga jaszczurka, występuje od zachodniej Europy po Bliski Wschód.
Spór o klasyfikację
W XX wieku badacze spierali się o klasyfikację padalców. Część z nich postulowała wyróżnianie podgatunków, inni uważali, że różnice są wynikiem zmienności geograficznej. Przełom nastąpił w 2010 roku, gdy zespół Václava Gvoždíka, wykorzystując techniki molekularne, zidentyfikował cztery gatunki w obrębie rodzaju Anguis, a trzy lata później piąty.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Wideo z plaży. Turyści wciąż popełniają ogromny błąd
Intensywne badania w Europie doprowadziły do odkrycia stref hybrydowych między różnymi gatunkami padalców, m.in. na Węgrzech, w Czechach i na Słowacji. W 2021 roku opublikowano pracę opisującą zasięgi występowania gatunków oraz tzw. szare strefy, gdzie podejrzewa się obecność więcej niż jednego gatunku.
Polska "szara strefa"
W Polsce, przez lata uważano, że występuje tylko padalec zwyczajny (Anguis fragilis). Jednak badania zespołu Gvoždíka wykazały obecność haplotypów typowych także dla padalca kolchidzkiego (Anguis colchica). W 2017 roku dwie prace wskazały Górny Śląsk jako miejsce potencjalnego kontaktu między gatunkami.
Czytaj także: Inwazyjny gatunek w Krakowie. Stwarza poważne zagrożenie
W styczniu 2025 roku opublikowano pracę, której współautorem jest dr Grzegorz Skórzewski z Uniwersytetu Wrocławskiego. Analiza wykazała, że na Górnym Śląsku i w okolicach Warszawy dochodzi do krzyżowania się padalców, co prowadzi do powstawania hybryd z cechami obu gatunków.
Interesującym odkryciem jest fakt, że hybrydy nie są pierwszym pokoleniem krzyżówek, lecz przykładami hybryd wyższego rzędu, co oznacza, że mogą się rozmnażać i wydawać płodne potomstwo. Badania morfologiczne wykazały, że hybrydy mają mozaikę cech gatunków rodzicielskich.
Dr Skórzewski podkreśla, że badania nad "padalcową szarą strefą" nie są zakończone. Obecnie trwają prace nad zróżnicowaniem pasożytów wewnętrznych oraz przygotowywane są badania nad zróżnicowaniem ekologicznym wszystkich gatunków padalców z wykorzystaniem modelowania komputerowego.
